ارتباط دیابت و بی حسی دست و پا؛ بررسی علائم و درمان نوروپاتی دیابتی

نوروپاتی دیابتی و بی حسی دست و پا

نوروپاتی دیابتی (diabetic neuropathy)، نوعی آسیب عصبی است که در اثر دیابت ایجاد می‌شود و بیشتر دست‌ها و پاها را درگیر می‌کند. بالا بودن طولانی‌مدت قند خون، باعث اختلال در عملکرد اعصاب و کاهش جریان خون به آن‌ها می‌شود.

در نتیجه این اتفاق، فرد ممکن است احساس بی‌حسی، سوزن‌سوزن شدن، درد یا ضعف در اندام‌ها داشته باشد. این عارضه در مراحل اولیه معمولاً خفیف است، اما اگر قند خون کنترل نشود، می‌تواند پیشرفت کند و به مشکلات جدی‌تری مانند زخم پا یا اختلال در تعادل منجر شود.

مراقبت منظم از پاها، کنترل دقیق قند و فعالیت بدنی منظم، کلید پیشگیری و کاهش پیشرفت این وضعیت هستند.

مطلب زیر به شما کمک می‌کند تا به طور طبیعی قند خون خود را منترل و مدیریت کنید:

انواع نوروپاتی دیابتی کدامند؟

نوروپاتی دیابت، می‌تواند بر عصب های مختلفی در سراسر بدن شما تاثیر بگذارد. 3 نوع مختلف نوروپاتی دیابتی، شامل موارد زیر می‌شوند:

۱. نوروپاتی محیطی (peripheral neuropathy)

نوروپاتی محیطی، شایع‌ترین نوع نوروپاتی است که در اثر آسیب به اعصاب محیطی ایجاد می‌شود. اعصاب محیطی به اعصابی گفته می‌شود که خارج از نخاع قرار دارند.

این نوع نوروپاتی معمولاً پاها، ساق‌پاها و در بعضی موارد دست‌ها را درگیر می‌کند.

۲. نوروپاتی خودمختار (Autonomic neuropathy)

این نوع از نوروپاتی زمانی رخ می‌دهد که اعصاب خودمختار که کنترل‌کننده فرآیندهای غیرارادی بدن هستند، آسیب ببینند. این اعصاب، عملکرد اندام هایی مانند مثانه، روده، فشار خون، قلب و اندام‌های جنسی را کنترل می‌کنند. نام دیگر این عارضه، دیس اتونومی (dysautonomia) است.

۳. نوروپاتی پروگزیمال (Proximal neuropathy)

نوروپاتی پروگزیمال، نوع نادری از نوروپاتی است که اعصاب ناحیه لگن، ران یا باسن را درگیر می‌کند و معمولاً فقط یک طرف بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم نوروپاتی مرتبط با دیابت چیست؟

در ادامه، علائم هر سه نوع از این عارضه را به تفکیک، معرفی خواهیم کرد:

 علائم نوروپاتی محیطی

• از دست دادن حس در پاها، به ویژه احساس درد یا تغییرات دما
• احساس گزگز یا سوزش در پا و دست 
• درد تیز و شدید مخصوصا در هنگام شب   
• ضعف عضلانی 
• از دست دادن واکنش‌های رفلکسی
• زخم پای دیابتی 

علائم نوروپاتی اتونوم

• عدم آگاهی از افت قند خون
• مشکلات مثانه، از جمله عفونت‌های مکرر ادراری، بی‌اختیاری ادرار یا احتباس ادرار
• یبوست یا اسهال شدید یا هردو 
• تاخیر در تخلیه معده و در نتیجه آن ناراحتی معده، استفراغ، احساس پری و کاهش اشتها
• مشکل در بلع
• تعریق زیاد، به‌ویژه در شب یا هنگام غذا خوردن، یا کاهش تعریق حتی در هوای گرم
• افت فشار خون هنگام بلند شدن از حالت نشسته یا خوابیده و در نتیجه آن سرگیجه یا غش

برای آگاهی از مهمترین علائم افت قند خون مطلب زیر را مطالعه کنید:

علائم نوروپاتی پروگزیمال

• درد شدید در باسن، لگن یا ران
• ضعف و تحلیل عضلات ران
• مشکل در بلند شدن از حالت نشسته
• درد در قفسه سینه یا شکم
• کاهش وزن

توجه! در بیشتر موارد، علائم نوروپاتی پروگزیمال در یک طرف بدن ظاهر می‌شود و گاهی اوقات به طرف دیگر نیز گسترش می‌یابد. 

علت نوروپاتی مرتبط با دیابت چیست؟

هر فرد مبتلا به دیابت، ممکن است به نوروپاتی دیابتی مبتلا شود. اما عوامل خطر زیر احتمال آسیب عصبی را افزایش می‌دهند:

• کنترل ضعیف قند خون؛ سطح بالای قند خون کنترل نشده، خطر بروز تمام عوارض پزشکی مرتبط با دیابت از جمله آسیب عصبی را افزایش می‌دهد.
• سابقه طولانی دیابت؛ هرچه مدت زمان ابتلا به دیابت بیشتر باشد، به ویژه اگر قند خون به خوبی کنترل نشده باشد، خطر نوروپاتی دیابتی افزایش می‌یابد.
• بیماری کلیوی؛ دیابت می‌تواند به کلیه‌ها آسیب بزند. آسیب کلیوی باعث ورود سموم به خون می‌شود و امکان آسیب عصبی را فراهم می‌کند.
• اضافه وزن؛ داشتن شاخص توده بدنی 25 یا بیشتر ممکن است خطر نوروپاتی دیابتی را افزایش دهد.
• استعمال سیگار؛ سیگار کشیدن باعث تنگ و سخت شدن شریان‌ها می‌شود و جریان خون را به پاها کاهش می‌دهد. این امر بهبود زخم‌ها را دشوارتر می‌کند و به اعصاب محیطی آسیب می‌زند.
• فشار خون و کلسترول بالا؛ هر دوی این عوامل، خطر ابتلا به نوروپاتی دیابتی را بیشتر می‌کنند.

برای آشنایی بیشتر با عوارض قند خون بالا مطلب زیر را مطالعه کنید:

نوروپاتی دیابتی چگونه تشخیص داده می‌شود؟

ابتدا پزشک متخصص غدد یا داخلی، سؤالات مفصلی درباره سوابق پزشکی و نحوه مدیریت‌ دیابت از شما خواهد پرسید و سپس یک سری معاینه فیزیکی انجام خواهد داد.

معاینات و تست هایی که به تأیید تشخیص نوروپاتی مرتبط با دیابت کمک می‌کنند، شامل موارد زیر هستند:

• معاینه پای دیابتی؛ پزشک به صورت بصری پاهای شما را از نظر وجود هرگونه آسیب بررسی می‌کند. سپس با استفاده از ابزارهای مختلف، انگشتان و کف پاهای شما را لمس می‌کند تا حس پاها را بررسی کند.

• مطالعات هدایت عصبی یا نوار عصب (NCS)؛ این آزمایش سرعت حرکت سیگنال‌های الکتریکی را در اعصاب محیطی قسمت‌های مختلف بدن اندازه‌گیری می‌کند.
• الکترومیوگرافی یا نوار عضله (EMG)؛ این تست سلامت و عملکرد عضلات اسکلتی و اعصاب کنترل‌کننده آنها را ارزیابی می‌کند.

نوروپاتی دیابتی چطور درمان می‌شود؟

مهم‌ترین قدم در درمان نوروپاتی دیابتی، مدیریت دقیق سطح قند خون است. همچنین ممکن است پزشک درمان هایی را برای کنترل فشار خون و کلسترول توصیه کند. 

درمان علائم نوروپاتی بسته به نوعی که به آن مبتلا هستید متفاوت است. داروهای زیر می‌توانند به تسکین علائم دردناکی که خواب یا فعالیت‌های روزمره را مختل می‌کنند، کمک کنند:  

• پرگابالین (pregabalin)
• گاباپنتین (Gabapentin)
• کپسایسین (Capsaicin)
• داروهای ضدافسردگی

درمان های غیر دارویی همچون فیزیوتراپی نیز روی بهبود علائم ناشی از نوروپاتی دیابتی تاثیر می‌گذارند. فیزیوتراپی به بهبود حرکات فیزیکی کمک می‌کند و برای درمان نوروپاتی محیطی، به‌ویژه در موارد درد و ضعف عضلانی، ضروری است.

کپسول دپروهرب 50 میلی گرم باریج اسانس 30 عددی خرید

کپسول سافرونیکا سینا پژوهان سلامت 60 عدد خرید

کپسول گیاهی ضد افسردگی سافرومود گیاهان سبز زندگی 60 عدد خرید

کپسول ژلاتینی سافرومنتال فیتومد 30 عدد خرید

کپسول سافرون و منیزیم و B6 دورالایف 60 عددی داروسازی فاران شیمی خرید

قطره خوراکی هایپیران پورسینا هوفاریقون 30 میل لیتر خرید

آیا واقعاً ماساژ پا برای نوروپاتی دیابتی مفید است؟ ما در مطلب زیر به این سوال پاسخ خواهیم داد و به بررسی تأثیر ماساژ پا در نوروپاتی دیابتی می‌پردازیم:

عوارض نوروپاتی مرتبط با دیابت چیست؟

عوارض احتمالی نوروپاتی محیطی، شامل موارد زیر است:

• تخریب پوست
• عفونت بافت
• زخم پای دیابتی 
• پای شارکو (Charcot foot)
• از دست دادن حس پاها 
• مشکل در تحرک
• افزایش خطر زمین خوردن و شکستگی استخوان

برای آشنایی با عوامل خطر و راهکارهای پیشگیری از عوارض شدید دیابت، می‌توانید مطلب زیر را بخوانید:

عوارض خطرناک نوروپاتی دیابتی چیست؟

نوروپاتی دیابتی می‌تواند عوارض جدی‌تر دیگری نیز ایجاد کند:

• ناآگاهی از افت قند خون؛ معمولاً سطح قند خون پایین در افراد دیابتی باعث لرزش، تعریق و تپش قلب می‌شود. اما مبتلایان به نوروپاتی خودکار ممکن است این علائم هشداردهنده را احساس نکنند.
• از دست دادن انگشت پا، پا یا ساق پا؛ آسیب عصبی می‌تواند باعث از بین رفتن حس در پاها شود. به همین دلیل حتی بریدگی‌های کوچک ممکن است به زخم تبدیل شوند. اگر عفونت ناشی از این زخم ها به استخوان رسیده باشد یا منجر به مرگ بافت شود، ممکن است نیاز به قطع عضو باشد.
• مشکلات ادراری؛ آسیب به اعصاب کنترل‌کننده مثانه می‌تواند منجر به تخلیه ناقص مثانه، عفونت‌های ادراری و بی‌اختیاری ادرار شود.
• افت ناگهانی فشار خون؛ آسیب به اعصاب کنترل‌کننده جریان خون می‌تواند باعث افت شدید فشار خون هنگام ایستادن و در نتیجه سرگیجه و غش شود.
• مشکلات گوارشی؛ نوروپاتی می‌تواند باعث یبوست، اسهال یا گاستروپارزی (gastroparesis) شود که در آن تخلیه معده به آهستگی انجام می‌شود و منجر به نفخ و ناراحتی معده می‌گردد.
• مشکلات جنسی؛ این بیماری می‌تواند باعث خشکی واژن در زنان و اختلال نعوظ در مردان شود.
• اختلال در تعریق؛ آسیب عصبی می‌تواند باعث تعریق بیش از حد یا کمتر از حد طبیعی شود و تنظیم دمای بدن را مختل کند.

چگونه می‌توان از نوروپاتی دیابتی جلوگیری کرد؟

 با رعایت این موارد، می‌توانید خطر ابتلا به نوروپاتی مرتبط با دیابت را کاهش دهید:

• پایش منظم سطح گلوکز خون
• مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
• مدیریت رژیم غذایی  
• فعالیت بدنی منظم
• حفظ وزن متعادل
• پرهیز از مصرف الکل
• پرهیز از استعمال سیگار
• مراجعه سالانه به پزشک برای معاینه  
• بررسی روزانه پاها از نظر وجود تاول، زخم یا آسیب‌های پوستی

به‌طورکلی فعالیت بدنی و تحرک بالا در طول روز به بهبود عملکرد انسولین و کاهش سطح خون، کمک خواهد کرد، ما در مطلب زیر به طور کامل به نکات ورزش برای مبتلایان به دیابت پرداختیم:

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر به دیابت مبتلا هستید و هرگونه علائم آسیب عصبی مانند احساس سوزش، بی‌حسی یا گزگز را در دست ها و پاهای خود تجربه می‌کنید، به یک فوق تخصص غدد یا متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

همچنین در صورت وجود زخم بهبود نیافته در پاها نیز باید به پزشک متخصص مراجعه کنید. 

توصیه‌ای از تیم دارو دات کام به شما

روبه‌رو شدن با عوارض دیابت می‌تواند دشوار و نا امیدکننده باشد. اما مهم است که به صدای بدن خود گوش دهید و در صورت مشاهده علائم نوروپاتی، هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.

مدیریت دقیق‌تر قند خون همراه با سایر مشکلات مزمن مانند چاقی، کلسترول بالا، فشار خون بالا و کمبودهای تغذیه‌ای می‌تواند به بهبود علائم شما کمک کند و از پیشرفت نوروپاتی جلوگیری نماید.

اگر سوالی در این زمینه دارید، در بخش نظرات بنویسید و با ما به اشتراک بگذارید.